Սալիկաշարի հղում
1828-1829
Ռուս-թուրքական ճակատամարտի ընթացքում, հայ զինվորականների մասնակցությամբ հաջողվել է գրավել Արևմտյան Հայաստանի որոշ շրջանը։ Այս պատերազմները եղել են ի օգուտ ռուս-օսմանյան կայսրություննեի հարաբերությունների, քանի որ նրանք միշտ ունեցել են շահավետ պայմանագրեր, որոնց հիմքը հանդիսացել են հողատարածքները։ Արդյունքում Արևմտյան Հայաստանի տարածքները տրվել են թուրքերին, որի պատճառը եղել են սպառնալիքները, և հողերը հանձնվել են հետ թուրքերին։
Հայերը գտնվում էին վտանգավոր գոտում, քանի որ հարկավոր էր, պաշտպանել երկրի սահմանները, և ետ բերել սպառնալիքներով առգրավված Արևմտյան Հայաստանի հողերը։ Թալեաք Փաշան խոստանում է, որ Արևմտյան Հայաստանը գրավելոըւ դեպքում այնտեղ եղած հայերին տալու է ինքնավարության իրավունք։ Իսկ մյուս կողմում կար Նիկոլայ II-ը, ով իր հերթին նույնպես խոստանում է Արևմտյան Հայաստանի հայերին տալ ինքնավարություն։
Ցեղասպանություն
Հայոց ցեղասպանությունը, որը հայտնի է որպես Մեծ ցեղասպանություն, որը տեղի է ունեցել Առաջին համաշխարհային պատերազմի ժամանակ, սակայն կարող է դիտվել որպես ֆորմալ կապ բացառապես պատերազմի հետ, երբ իրականում այն խորը արմատներ ունի ժամանակի միջազգային հարաբերություններում։ Թուրքիայում հայերի ջարդը հայ-թուրքական հակամարտության պարզ արդյունք չէ, այլ ավելի շուտ Օսմանյան կայսրության քաղաքականության և «քաղաքակիրթ աշխարհի» միջամտության հետ կապված բարդ իրականության արտացոլումն է։
Պետք չէ պնդել, որ մինչ «քաղաքակիրթ աշխարհի» միջամտությունը հայերը անհոգ ապրում էին թուրքական տիրապետության տակ, կամ թուրքերը սկսեցին ոչնչացնել հայերին գաղափարական ատելության պատճառով։ Ավելի շուտ, գաղափարախոսությունները ծառայում են որպես իրադարձությունների արձագանք և արդարացում: Հայերի ոչնչացումը դարձել է «քաղաքակիրթ աշխարհի» հետ Թուրքիայի բարդ հարաբերությունների անբաժանելի մասը՝ հետևանք լինելով համաշխարհային պատերազմի դաժան իրականության և «առաջադեմ» քաղաքացիական քաղաքականության հետամուտ լինելու ինչպես Թուրքիայի, այնպես էլ մեծ տերությունների հետ, այդ թվում՝ գաղութատիրականները։ հայերի հետ հարաբերությունների ասպեկտները։
1917
1917 թվականին՝ Առաջին համաշխարհային պատերազմի ժամանակ (1914-1918 թթ.), Ռուսաստանը բախվեց մի շարք իրադարձությունների՝ սկսած Փետրվարյան հեղափոխությունից։ Դա հանգեցրեց ժամանակավոր կառավարության ձեւավորմանը, որը, չնայած իր արտաքին տեսքին, չփոխեց երկրի արտաքին քաղաքականությունը։ Իշխանությունները շարունակեցին մասնակցել պատերազմին Անտանտի կողմից (ներառյալ Ֆրանսիան, Մեծ Բրիտանիան և ԱՄՆ-ը Ռուսաստանի հետ միասին)։
Սակայն իրադարձությունների ողջ ընթացքը կտրուկ փոխվեց Հոկտեմբերյան հեղափոխությունից հետո, երբ իշխանության եկան բոլշևիկները։ Նոր ռեժիմի առաջին քայլերը «հողի» և «հաշտության» մասին հրամանագրերն էին։ Վերջինս իրականում նշանակում էր Ռուսաստանի դուրս գալ պատերազմից, որը վերջնականապես հաստատվեց 1918թ. Գերմանիայի ու նրա դաշնակիցների հետ մարտի 3-ին Բրեստ-Լիտովսկում ստորագրված պայմանագրով Ռուսաստանը կորցրեց զգալի տարածք՝ մոտավորապես 1 մլն քառ. Սա ներառում էր Արդահանի, Կարսի և Բաթումի նման տարածքների փոխանցումը Օսմանյան կայսրությանը, որոնց վերականգնումը տեղի ունեցավ սահմանների երկայնքով մինչև 1877-1878 թվականները՝ ռուս-թուրքական պատերազմի ժամանակ։ Համաձայն այս պայմանագրի՝ բոլշևիկյան Ռուսաստանը պարտավորվել է ցրել հայկական կամավորական ստորաբաժանումները։
Կարսի Անկումը
Կարսի անկումը տեղի է ունեցել Առաջին համաշխարհային պատերազմից հետո տեղի ունեցած իրադարձությունների արդյունքում և Օսմանյան կայսրության սահմանների փոփոխությունների մի մասն էր: Կարսը, քաղաք Թուրքիայի հարավ-արևելքում, պատերազմի ժամանակ գրավվել է ռուսական զորքերի կողմից ։ 1918 թվականին Բրեստ-Լիտովսկի խաղաղության ընթացքում Ռուսաստանը կորցրեց վերահսկողությունը այդ տարածքի վրա և վերադարձավ Օսմանյան կայսրության տիրապետության տակ ։
Սակայն Առաջին համաշխարհային պատերազմի ավարտից և Օսմանյան կայսրության փլուզումից հետո Կարսը դարձավ Թուրքիայի և Հայաստանի միջև տարածքային վեճերի առարկա։ 1920 թվականի Փարիզի խաղաղության համաժողովի արդյունքում որոշվեց Կարսը և հարակից տարածքները հանձնել Թուրքիային ՝ անկախ հայկական հանրապետություն ստեղծելու փոխարեն։ Այս որոշումը 1921 թվականի մարտին ստորագրված Հյուսիսային պայմանագրի մասերից մեկն էր։
Սարդարապատի Հերոսամարտ
Սարդարապատի ճակատամարտը տեղի է ունեցել 1918 թ-ի մայիսի 21—27, հայկական կանոնավոր զորամասերի, աշխարհազորի և Արևելյան Հայաստան ներխուժած թուրքական զորաբանակի միջև։ Սարդարապատի հերոսամարտը հաճախ անվանում են «20-րդ դարի Ավարայր»։ Սարդարապատի ճակատամարտն ավարտվեց թուրքական գերակշիռ ուժերի դեմ տարած լիակատար հաղթանակով: Ճակատամարտում իրենց քաջությամբ աչքի ընկան ռուսական բանակի գնդապետ, հետագայում Հայաստանի Առաջին Հանրապետության գեներալ-լեյտենանտ Դանիել Բեկ-Փիրումյանը, ռուսական բանակի գնդապետ, հետագայում Հայաստանի Առաջին Հանրապետության գեներալ-մայոր Պողոս Բեկ-Փիրումյանը, փոխգնդապետ Կարո Հասանփաշյանը, կապիտան /հետագայում Խորհրդային Միության մարշալ/ Հովհաննես Բաղրամյանը, եպիսկոպոս, հետագայում Մեծի Տանն Կիլիկիոյ կաթողիկոս Գարեգին Ա Հովսեփյանցը, ապագա գրող Ակսել Բակունցը, բազմաթիվ ֆիդայիներ։ 1968 թ-ին ճակատամարտի վայրում կառուցվեց Սարդարապատի հերոսամարտի հուշահամալիրը /հեղինակ Ռաֆայել Իսրայելյանը/: Հայ ազգը հաղթեց նաև իր մարդկային ու լայնախոհ քաղաքականության շնորհիվ, որը հակադրվում էր թուրք ագրեսորների ռասիստական և անմարդկային քաղաքականությանը:
Հայաստանի I Հանրապետություն
1918 թվականի մայիսի 28-ը դարձավ պատմության մեջ կարևոր ամսաթիվ, երբ հռչակվեց Հայաստանի առաջին Հանրապետության անկախությունը։ Սարդարապատի, Բաշ-Ապարանի և Ղարաքիլիսի ճակատամարտերից հետո ծնվեց մի նոր պետություն։ Մայիսի 26-ին Սարդարապատում թուրքական բանակի նկատմամբ տարած հաղթանակից հետո հայկական զորքերը կարողացան կանխել թուրքական ներխուժումն Անդրկովկաս՝ փրկելով Հայաստանը լիակատար կործանումից։
Մայիսի 29-ին Հայ Յեղափոխական Դաշնակցության Արևմտյան և Արևելյան բյուրոների ժողովը Հովհաննես Քաջազնունին նշանակեց անկախ Հայաստանի առաջին վարչապետ։ Մայրաքաղաք դարձավ Երեւանը, իսկ երկրի տարածքը հայտարարության պահին 12 հազար քառակուսի կիլոմետր էր՝ 700 հազար բնակչությամբ։
Առաջին Հանրապետությունը ծագել է հայ ժողովրդի համար ծանր ժամանակաշրջանում, երբ ռուսական կայսրության բնաջնջման ծրագրից, սովից և քաղաքականությունից փախած գաղթականները բնակչության զգալի մասն էին կազմում։ Չնայած այս դժվարություններին, հանրապետությունը կարողացավ գոյություն ունենալ ընդամենը երկու տարի՝ մինչև 1920 թվականի դեկտեմբերի 2-ը, երբ 11-րդ կարմիր բանակի զորքերը մտան Երևան և պետությունը ինտեգրվեց խորհրդային համակարգին։ 1991 թվականին Հայկական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունը հայտարարեց անկախության վերականգնման մասին, և մայիսի 28-ը սահմանվեց որպես պաշտոնական հանգստյան օր՝ ի հիշատակ Հայաստանի առաջին Հանրապետության ստեղծման։
«Մխիթար Սեբաստացի» կրթահամալիրի քոլեջ, Վեբ դիզայն 