Թարգմանություն

Завтрак с Сократом (греческая притча)

Как-то Сократ пригласил Алкивиада на завтрак, а Ксантиппа, проходя мимо, в сердцах перевернула стол. Он не огорчился и не закричал: «Что за безобразие!» — чтобы своими сетованиями устыдить её, а просто собрал всё упавшее со стола и попросил Алкивиада снова поставить на место. Тот сделал вид, что не слышит, и сидел смущённый, отвернувшись от стыда. Тогда Сократ сказал:

— Выйдем на улицу. Кажется, Ксантиппа сегодня вымещает на нас своё дурное настроение. Несколько дней спустя он сам завтракал у Алкивиада, как вдруг налетела огромная птица и перевернула блюдо с едой. Сократ отвернулся, как бы испытывая стыд, и перестал есть. Тогда Алкивиад засмеялся и спросил:

— Не потому ли ты не завтракаешь, что пролетела птица и всё свалила?

Он ответил:

— Конечно. Ведь накануне, когда Ксантиппа перевернула стол, ты не захотел есть, так теперь думаешь я стану есть, когда птица перевернула блюда? Может быть, ты полагаешь, что она чем-нибудь отличается от глупой птицы? Если бы свинья перевернула стол, ты не стал бы сердиться, — продолжал он. — А если бы это сделала жена с нравом свиньи, то не потерпел бы?

Նախաճաշ Սոկրատեսի հետ (հունական առակ)

Մի անգամ Սոկրատեսը Ալկիվիադեսին հրավիրեց նախաճաշելու, իսկ Կասանտիպան, անցնելով կողքով, իր սրտում շուռ տվեց սեղանը։ Նա չէր տխրում և չէր բղավում. “”- որպեսզի իր գանգատներոց ամաչեցնի նրան, այլ պարզապես հավաքեց սեղանից ընկած ամեն ինչ և խնդրեց Ալկիվիադեսին դրանք նորից տեղը դնել: Նա ձևացրեց, թե չի լսում, շփոթված տեսք ընդունեց՝ ամոթից երես թեքելով։ Հետո Սոկրատեսն ասաց:

— Դու՛րս գանք փողոց: Թվում է, թե Կասանտիպան այսօր իր վատ տրամադրությունը թափում է մեզ վրա: Մի քանի օր առաջ նա ինքն էր նախաճաշում Ալկիվիադեսի մոտ, երբ հանկարծ մի հսկայական թռչուն ներս մտավ ու շուռ տվեց սեղանը։ Սոկրատեսը շրջվեց, կարծես ամոթ զգալով, և դադարեց ուտել: Այնուհետև Ալկիվիադեսը ծիծաղեց և հարցրեց:

— Միթե՞ այն պատճառով չեք նախաճաշում, որ թռչունը թռավ և ամեն ինչ գցեց:

Նա պատասխանեց:

— Իհարկե։ Չէ որ նախորդ օրը, երբ Կասանտիպան շուռ տվեց սեղանը, դու չուզեցիր ուտել, հիմա մտածում ես, որ ես կուտե՞մ, երբ թռչունը շուռ տվեց սեղանը։ Դու կարծում ես, թե նա ինչ-որ բանով տարբերվում է հիմար թռչունից: – Եթե խոզը սեղանը շուռ տա, դու չես բարկանա, – շարունակեց նա ։ – Իսկ եթե կինը դա աներ խոզի բնորոշ վարքով, չէ՞իր հանդուրժի։

Արևմտահայերենից փոխադրիր արևելահայերեն

Այս քարերուն, լեռներուն բուսականությունը մեր բարձրավանդակի սարերունը չէ։ Խոտավետ չեն։ Խիտ ու բազմաճյուղ չեն։ Նոսր են ու երկայն ցողուններով։ Համեմավոր են։ Ծաթրին կբուրեն, կգրգռեն ռունգերդ։

Վայրի սխտորներ կան, այնքան կծու են, որ բերանդ կայրեն։ Անոնց մեկ պճեղը մեր ածուները մշակած սխտորներուն տասը պճեղին դեմ են։ Այս տեղերու խոտերեն այծերը շատ կախորժին։ Կվազեն դարվեր, դարվար, խոտ մը, ցողուն մը, ծիլ մը, կամ ծառի մը տերևները ուտելու համար։

Եվ կամ՝ թուփի մը հասնելու համար անանկ գահավեժի մը եզերքը կկենան, ուր մենք կզարհուրինք։ Երբեմն ալ կսոսինձեն, կարծես, իրենց կճղակները՝ ժայռերուն։ Ինչպես արիշի մը ողկույզները՝ կկախվին պարապին մեջ, կռնակնին վար, բերաննին, փորերնին վեր, կապույտ ծաղիկներով ծաթրին մը փրցնելու, խըբըռ-խըբըռ ծամելու, կուլ տալու համար։

Այս քարերի, լեռների բուսականությունը մեր բարձրավանդակի սարերի չէ: Խիտ ու բազմաճյուղ չեն: Նոսր են ու երկար ցողուններով: Հոտավետ են: Ծոթրին կբուրեն, կգրգռեն ռնգերդ:

Վայրի սխտորներ կան, այնքան կծու են, որ բերանդ այրում են: Նրանց մեկ պճեղը մեր ածուները մշական սխտորների տասը պճեղի դեմ են: Այս տեղերի խոտերը այծերը շատ ախորժում են: Վազում են դարվիեր, դարիվար, խոտ, ցողուն, ծիլ կամ ծառի տերևները ուտելու համար:

Եվ կամ՝ թուփի հասնելու համար այնպիսի գահավեժի եզերքն են կանգնում, ուր մենք զարհուրում ենք: Երբեմն էլ իրենց կճղակները կարծես սոսնձվում են, ժայռերին: Ինչպես թարմայի ողկույզները՝ կախվում են օդի մեջ, ձեռքերը դեպի ներքև, բերանները ու փորերը դեպի վերև, կապույտ ծաղիկներով ծոթրին բռնելու, խրթ-խրթ ծամելու, կուլ տալու համար:

Առակների Թարգմանություն

Притча про карандаш

Прежде чем положить карандаш в коробку, карандашный мастер отложил его в сторону. — Есть пять вещей, которые ты должен знать, — сказал он карандашу, — прежде чем я отправлю тебя в мир. Всегда помни о них и никогда не забывай, и тогда ты станешь лучшим карандашом, которым только можешь быть. Первое: ты сможешь сделать много великих вещей, но лишь в том случае, если ты позволишь Кому-то держать тебя в Своей руке. Второе: ты будешь переживать болезненное обтачивание время от времени, но это будет необходимым, чтобы стать лучшим карандашом. Третье: ты будешь способен исправлять ошибки, которые ты совершаешь. Четвертое: твоя наиболее важная часть будет всегда находиться внутри тебя. И пятое: на какой бы поверхности тебя не использовали, ты всегда должен оставить свой след. Независимо от твоего состояния, ты должен продолжать писать. Карандаш понял и пообещал помнить об этом. Он был помещён в коробку с призванием в сердце.

Перевод | Թարգմանություն

Առակ մատիտի մասին

Մինչ մատիտը տուփի մեջ դնելը, վարպետը այն մի կողմ դրեց։ «Կա հինգ բան, որ դու պետք է իմանաս ,- ասաց նա մատիտին,- նախքան ես քեզ աշխարհ կուղարկեմ»: Միշտ հիշիր դրանց մասին և երբեք մի մոռացիր, և դու կդառնաս լավագույն մատիտը, որը երբևէ կարողե լինել: Առաջին, դու կարող ես շատ մեծ բաներ անել, բայց միայն այն դեպքում, եթե թույլ տաա ինչ-որ մեկին պահել ձեզ քեզ իր ձեռքում: Երկրորդ, դու ժամանակ առ ժամանակ ցավոտ հղկումներ ես զգալու, սակայն անհրաժեշտ կլինի լավագույն մատիտը դառնալու համար։ Երրորդ՝ դու կկարողանաս ուղղել քո թույլ տված սխալները։ Չորրորդ՝ քո ամենակարևոր մասը միշտ քո մեջ կլինի: Եվ հինգերորդ՝ անկախ նրանից, թե ինչ մակերեսի վրա են քեզ օգտագործվում, դու միշտ պետք է թողնես քո հետքը: Անկախ քո վիճակից, դու պետք է շարունակես գրել։ Մատիտը հասկացավ և խոստացավ հիշել դա։ Նրան դրեցին արկղի մեջ կոչումը սրտում:

Առաջադրանքներ

1.Ընտրել և դեմ դիմաց գրել օտարաբանությունnերի հայերեն համարժեքները:

տրադիցիոն – ավանդական
ցեխ – արտադրամաս
ցիկլ – պարբերաշրջան
ուտեչկա – արտահոսք
ֆակտոր – գործոն
ֆիքսել – ամրակայել
ֆոնդ – հիմնադրամ
ֆունդամենտալ – հիմնարար
ֆունկցիա – գործառույթ
օբիոմ – ծավալ
օպերացիա – գործողություն
օրենտացիա – կողմնորոշում
սխեմա – գծապատկեր
մակետ – մանրակերտ

2. Դուրս գրել հոլովված գոյականները՝ դիմացը գրելով բառերի ուղիղ ձևը:

Հայաստանի – Հայաստան
բանաստեղծության – բանաստեղծություն
վերջի – վերջ
քառյակում – քառյակ
տաղերգուի – տաղերգու
քանքարի – քանքար
փայլատակումից – փայլատակում
քրոջից – քույր
համբերությամբ – համբերություն
դեպքից – դեպք
վայրով – վայր
բարձունքից – բարձունք
գիտնականից – գիտնական
Արագածից – Արագած
գագաթով – գագաթ
գլխին – գլուխ
լուսնի – լուսին
գիշերով – գիշեր

3․Գրել հետևյալ բառերի սեռական հոլովվաձևերը։

Սյունիք – Սյունիքի
Ջուղա – Ջուղայի
սեթևեթանք – սեթևեթանքի
ընչացք – ընչացքի
միջօրե – միջօրեի
հախճապակի – հախճապակու
վախճան – վախճանի
բժիշկ – բժշկի
հիվանդ – հիվանդի
անտառապահ – անտառապահի
բանաստեղծ – բանաստեղծի
ուրախություն – ուրախության
գինի – գինու
ծխախոտագործ – ծխախոտագործի
խմբագիր – խմբագրի
տանտիկին – տանտիկնոջ
գործընկեր – գործընկերոջ
շարժում – շարժման
արագացում – արագացման
դավաճան – դավաճանի
լեռ – լեռան

Առաջադրանքներ

1. Կազմե՛լ նոր բարդ բառեր ՝ տրված բառերի առաջին բաղադրիչը դարձնելով վերջին բաղադրիչ։

Ճաշացանկ – նախաճաշ

Հուսահատ – մեծահույս

Կիսալուսին – խաղակես

Սպիտակաթույր – ձյունասպիտակ

Հաշվապահ – հանրահաշիվ

Անձնակազմ – վեհանձն

2․ Փոխել տրված նախադասության դերբայական դարձվածի շարադրությունը և կետադրել։

Ես մի որոշ ժամանակ լուռ նստեցի՝ չիմանալով ինչ պատասխանել։

Ես, չիմանալով ինչ պատասխանել, մի որոշ ժամանակ լուռ նստեցի։

Չիմանալով ինչ պատասխանել՝ ես մի որոշ ժամանակ լուռ նստեցի։

Առաջադրանքներ

1․ Կազմիր հետևյալ բառերի սեռական հոլովը։

կատու – կատվի
Լուսինե – Լուսինեի
արքա – արքայի
վերարկու – վերարկույի
բազե – բազեի
ափսե – ափսեի
երեկո – երեկոյի
այցելու – այցելուի
առու – առվի
ձու – ձվի
լեզու – լեզվի
հավաքածու – հավաքածուի
լու – լվի
կոմիտե – կոմեիտեի
Քրիստինե – Քրիստինեի
մեզու – մեղվի
տղա – տղայի
ձի – ձիու
այգի – այգու

2․ Հետևյալ դերբայական դարձվածներով կազմիր նախադասություններ։

դարպասից դուրս գալով, առվի ջուրը կապելիս, մանուշակի վրա նստած, նրան հասնելուն

Դարպասից դուրս գալով՝ ես վազեցի դեպի մեքենան։
Առվի ջուրը կապելիս
Մեզուն, մանուշակի վրա նստած, նեկտար էր հավաքում։
՝ նրան հասնելուն։

Առաջադրանք

1․Փոխել դերբայական դարձվածի շարադասությունը երկու ձևով։

Այդ ընտանիքը, ճանաչելով Սարյանի արժանիքները, աշխատում էր գրավել նրան։
Ճանաչելով Սարյանի արժանիքները՝ այդ ընտանիքը աշխատում էր գրավել նրան։
Այդ ընտանիքը աշխատում էր գրավել նրան՝ ճանաչելով Սարյանի արժանիքները։

Հայկին ժամադրավայրում չգտնելով՝ Նարինեն վերին աստիճանի վրդովվեց։
Նարինեն վերին աստիճանի վրդովվեց՝ Հայկին ժամադրավայրում չգտնելով։
Նարինեն, Հայկին ժամադրավայրում չգտնելով, վերին աստիճանի վրդովվեց։

Քառորդ ժամ չանցած՝ անձրևի կաթիլները թրջեցին գետինը։
Անձրևի կաթիլները թրջեցին գետինը՝ քառորդ ժամ չանցած։
Անձրևի կաթիլները, քառորդ ժամ չանցած, թրջեցին գետինը:

Ուխտավորները մտան վանքի բակ՝  ծանր ուսապարկերը շալակած։
Ծանր ուսապարկերը շալակած՝ ուխտավորները մտան վանքի բակ։
Ուխտավորները , ծանր ուսապարկերը շալակած, մտան վանքի բակ։

Մանկամարդ աղջիկը, գեղեցիկ աչքերը լուսնին հառած և ձեռքը ծնոտին դրած, նստել էր մոր առաջ։
Գեղեցիկ աչքերը լուսնին հառած և ձեռքը ծնոտին դրած՝ մանկամարդ աղջիկը նստել էր մոր առաջ։
Մանկամարդ աղջիկը նստել էր մոր առաջ՝ գեղեցիկ աչքերը լուսնին հառած և ձեռքը ծնոտին դրած։

2․Փակագծերում տրված բառերից ընտրել ճիշտը։

Օրիորդի հնչուն ծիծաղը ծավալվելով արձագանքեց պալատի կամարների տակ։

Ամուլ դաշտերը դարձան բերրի ու արգասաբեր, և անապատները ծաղկեցին։

Ընկերներիդ հանդիպելիս չմոռանաս ասել այդ մասին։

Թագավորն ուշադրությամբ լսում էր զորականին՝ առանց դույզն-ինչ դժգոհության նշույլ արտահայտելու։

3․Ուղղակի խոսքը դարձնել անուղղակի։

Սպարապետն ասաց թագավորին, որ ինքը նրա հրամանները կկատարի և նրա հետ կլինի մինչև վերջին շունչը։
– Ես Ձեր հրամանները կկատարեմ և Ձեզ հետ կլինեմ մինչև վերջին շունչը ,- ասաց սպարապետը թագավորին։

Կինը պատասխանեց ամուսնուն, որ նա չհոգա իր մասին և զբաղվի իր գործերով։
– Մի հոգա իմ մասին և զբաղվիր քո գործերով ,- պատասխանեց կինը ամուսնուն։

Պետը հեռախոսով պատվիրեց օգնականին, որ նա գտնի Պողոսյանին և ուղարկի իր մոտ։
– Գտի՛ր Պողոսյանին և ուղարկի՛ր ինձ մոտ ,- պետը հեռախոսով պատվիրեց օգնականին։

Նա հայտնել էր ղեկավարությանը, որ ինքը չի կարող գալ, թող իրեն փոխարինող ուղարկեն։
– Ես չեմ կարող գալ, ինձ փոխարինող ուղարկեք ,- հայտնել էր նա ղեկավարությանը։

4․ Վերականգնիր տրված բառերի հնչյունափոխված արատները։

ժանեկազարդ – ժանյակ
ատենակալ – ատյան
ունկընդրել – դիր
դռնապան – դուռ
թմբկաթաղանթ – թմբուկ
Թմկաբերդ – Թմուկ
գրապահոց – գիր
ծննդական – ծին

Առաջադրանքներ

Ուրիշի ուղղակի խոսքը փոխակերպի՛ր անուղղակի խոսքի։

1․ -Այսպիսի երջանկության ես երբեք չեմ հանդիպել իմ կյանքում,-խոստովանեց Գարեգինը։
Գարեգինը խոստովանեց, որ այդպիսի երջանկության ինքը երբեք չի հանդիպել իր կյանքում։

2․ Դերասանն ասաց.
-Ես ստանձնեցի այս դերը, որպեսզի բեմից ասեմ այն, ինչ չեմ ասել կյանքում։
Դերասանն ասաց, որ ինքը ստանձնեց այդ դերը, որպեսզի բեմից ասի այն, ինչ չի ասել կյանքում։

3․ Ասատուրն ասաց.
-Բագրա՛տ, վաղուց էի քեզ փնտրում, որովհետեւ համոզված էի, որ դու ինձ համար կանես այն, ինչ պատանեկան տարիների բարեկամությունն է պարտադրում։
Ասատուրն ասաց Բագրատին, որ վաղուց էր նրան փնտրում, որովհետեւ համոզված էր, որ նա իր համար կանի այն, ինչ պատանեկան տարիների բարեկամությունն է պարտադրում։

4․ Օտարազգի գիտնականը խոստովանեց.
-Վախենում էի, թե Հայաստանում կհանդիպեմ մի հինավուրց երկրի ծերացած ժողովրդի, բայց օր օրի համոզվում եմ, որ այս հնադարյան հողի վրա ապրում է կենսունակ մի ժողովուրդ։
Օտարազգի գիտնականը խոստովանեց, որ վախենում էր, թե Հայաստանում կհանդիպի մի հինավուրց երկրի ծերացած ժողովրդի, բայց օր օրի համոզվում էր, որ այս հնադարյան հողի վրա ապրում է կենսունակ մի ժողովուրդ։

5․ Իսրայելն ասաց որդուն.
-Հրաշքի չպիտի սպասենք, մենք մեր ձեռքով պիտի փրկվենք, իսկ եթե մեռնենք՝ միայն հերոսի մահով։
Իսրայելն ասաց որդուն, որ հրաշքի չպիտի սպասեն, իրենք իրենց ձեռքով պիտի փրկվեն, իսկ եթե մեռնեն՝ միայն հերոսի մահով։

6. Առանց քեզ, ես դժվար եմ պատկերացնում իմ երջանկությունը, – ասաց տղան Գոհարին:
Տղան ասաց Գոհարին, որ առանց նրա, ինքը դժվար է պատկերացնում իր երջանկությունը։

7. Հայրը մեղադրում է որդուն.
-Դու փախչում ես քո մասնագիտությունից և քեզ արդարացնելու համար, փորձում ես մեղավորներ փնտրել:
Հայրը մեղադրում է որդուն, որ նա փախչում է իր մասնագիտությունից և իրեն արդարացնելու համար, փորձում է մեղավորներ փնտրել։

8. Վիկտոր Համբարձումյանը պատասխանեց.
-Երբ կարոտում եմ երկինքը, գալիս եմ Բյուրական, բայց ոչ թե աստղադիտակից եմ նայում, այլ նստում եմ տանս առջև և հիանում երկնքով:
Վիկտոր Համբարձումյանը պատասխանեց, որ երբ կարոտում է երկինքը, գալիս է Բյուրական, բայց ոչ թե աստղադիտակից է նայում, այլ նստում է իր տան առջև և հիանում երկնքով:

Առաջադրանքներ

1․ Ուղղակի խոսքերը դարձրո՛ւ անուղղակի

– Ես ծառայել եմ իմ ժողովրդին ,- հպարտությամբ ասաց Առաքելը։
Առաքելը հպարտությամբ ասաց, որ ինքը ծառայել է իր ժողովրդին։

– Հե՜յ, Հովհաննե՜ս, եզները բեր ջրի ,- կանչեց Պետրոսը զիլ ձայնով։
Պետրոսը զիլ ձայնով կանչեց Հովհաննեսին, որ եզները բերի ջրի։

«Կարո՞ղ եմ ես գյուղում ընդմիշտ ապրել» ,- ողջ գիշեր մտածում էր նորեկը։
Նորեկը ողջ գիշեր մտածում էր, թե կարող է արդյոք գյուղում ընդմիշտ ապրել։

2․ Անուղղակի խոսքերը դարձրո՛ւ ուղղակի

Սեդրակն ասաց, որ նստեմ, ցանկանում է կենդանի մարդու տեսնել։
– Նստի՛ր, ցանկանում եմ կենդանի մարդու տեսնել ,- ասաց Սեդրակը։

Հովհաննեսը զգուշությամբ հարցրեց Արամին, թե նա որտեղից իմացավ իր որդու վերադառնալը։
– Արա՛մ, որտեղի՞ց իմացար իմ որդու վերադառնալը ,- զգուշությամբ հարցրեց Հովհաննեսը։

Առաջադրանքներ

1. Ներգործական կառույցի նախադասությունները դարձրո՛ւ կրավորական կառույցի․

Ահեղ կայծակը ճեղքել էր եկեղեցու ժայռակոփ պարիսպները։

Հազարավոր ստրուկներ կառուցել են Քեոփսի բուրգը։

Վահանն ու Արամը հսկա ժայռաբեկորը գլորեցին ձորը։

Կատաղի քամին թմբկահարում էր մանրավաճառի խանութի դռներն ու պատուհանները։

Յոթերորդ դարում արաբ հրոսակները այրել են հայոց բազում ձեռագիր մատյաններ։

2․Կրավորական կառույցի նախադասությունները դարձրո՛ւ ներգործական․

Այգին ողողվել էր արևի ոսկեզօծ շողերով։ – Արևի ոսկեզօծ շողերը ողողել էին այգին։

Հյուրասենյակում Անտոնինան շրջապատվեց կանանց խմբով։ –

Գյուղի թեքված եկեղեցին կառուցվել է միջնադարի վարպետների կողմից։

Փայտե կամրջի հենասյունը կոտրվել էր վարարած գետի ջրերից։ –

Իրիկվա հովից տարուբերվում էին սիմինդրի կոշտացած ցողունները։ – Իրիկվա հովը տարուբերում էր սիմինդի կոշտացած ցողունները։

3․Կազմի՛ր բարդ բառեր՝ տրված բարդ բառի առաջին արմատը դարձնելով վերջին արմատ․

Սիրատենչ — ընկերասեր

նրբահյուս — նրբանուրբ

հացթուխ — ցորենհաց

մարդախույս —

սակավախոս —

սրտաբուխ —