Լանդշաֆտագիտություն – Պլանավորում

Գիրք՝ Գ․ Ավետիսյան «Լանդշաֆտագիտություն»

Այլ․  Հ․Կ Գաբրելյան «Լանդշաֆտագիտություն»

Հիմնական և առաջարկվող գրականություն.

1. Սայադյան Հ,Յա.,Սայադյան Հ.Յա. Լանդշաֆտային պլանավորման մեթոդական
   ուղեցույց Հարավային կովկասի երկրների օրինակով- Երևան, 2009, 1-12 էջ:
2. Գրիգորյան Գ.Բ. Լեռնային լանդշաֆտների պահպանման հիմունքները- Երևան, 1982,-
   152 էջ:

Առաջադրանքներ

Հանձնարարված գրականության մշակում և ուսումնական նյութի վերլուծություն.

Բացատրել Կայուն զարգացման համատեքստում լանդշաֆտային պլանավորման դերը:

Կայուն զարգացման համատեքստում լանդշաֆտային պլանավորման դերը արտաքին միջավայրը է, որը աշխատում է լանդշաֆտային վերակառուցվածքների մասին: Այս դերը պետք է ասած լավագույն առաջադրանքին, լանդշաֆտային վերակառուցվածքները առանց ավելացված անցումների միջոցների՝ անում են աշխատանքը միջավայրում:

Լանդշաֆտային պլանավորման դերը այն մեթոդեոլոգիական գործիքների համար է, որոնցից կայուն զարգացումը անհրաժեշտ է աշխատելու համար: Իսկ այդ աշխատանքի ներկայացուցիչը կայունի զարգացումների բացատրումների համար պետք է ասած լավագույն միջոցը:

Լանդշաֆտային պլանավորման դերը նաև կայունի զարգացումների կարևոր կազմակերպումներին են հետևում, որպեսզի նախապատրաստվեն այդ աշխատանքները:

Ի՞նչ է լանդշաֆտային պյանավորումը:

Լանդշաֆտային պյանավորումը ներառում է լանդշաֆտային համատեքստում կայուն առաջադրանքի մասին նկարագրված միջոցները։ Այս պյանավորումը հետևում է լանդշաֆտային պլանավորման մեթոդոլոգիական սկանդալներին, որոնք աշխատում են լանդշաֆտային վերակառուցվածքների մեջ:

Լանդշաֆտային պյանավորման միջոցները պաշտպանում են լանդշաֆտային համատեքստում աշխատանքը միջավայրում իրականացվող բոլոր առաջադրանքներից: Այդպիսի միջոցները պետք է ներառվեն լանդշաֆտային մեթոդոլոգիական ծրագրերում, որոնք հետևում են հեղինակած որպես աշխատանքի մարմնավորման արդյունքում։

Լանդշաֆտային պյանավորման միջոցները կարևոր են նաև աշխատանքի ճանապարհի համար, որպեսզի լանդշաֆտային վերակառուցվածքը ապահովվի ազդանշաններով, համապատասխան կոդերով և համակարգային պատճառներով: Այդպիսի միջոցները ապահովում են մասնակցումը լանդշաֆտային պլանավորման համատեքստում և ստանալու վարժությունը աշխատանքի ներքո շրջաններում։

Լանդշաֆտային պլանավորման ի՞նչ մակարդակներ կան Հարավային Կովկասում:

Ի՞նչ է լանդշաֆտային և տարածքային պլանավորումը:

Բնահասարակական երկրահամակարգերը կազմավորվում են տարածքային ընդհանուր պլանավորման արդյունքում: Բնահասարակական երկրահամակարգերի արժեքների գնահատումը նպաստում է անհետացման վտանգի տակ գտնվող և պահպանության կարիք ունեցող բնական ու մարդածին տարրերի վերաբերյալ հասարակության իրազեկվածության և մասնագետների տեղեկացվածության բարձրացմանը: Բնահասարակական երկրահամակարգերը ձևավորող տարածքային պլանավորման մեջ որոշումներ կայացնելու համար, անհրաժեշտ են կոնկրետ հիմքեր և գործողությունների հստակեցված դաշտ:
Քանի որ քաղաքային բնակավայրերում տեխնիկական միջավայրի ակնհայտ գերակշռությունը
բնականի նկատմամբ առաջ է բերում մի շարք էկոլոգիական և սոցիալ-հոգեբանական վտանգավոր երևույթներ, հետևաբար պահանջ է առաջանում քաղաքային միջավայրում բնական բաղադրիչի ավելացման և պահպանության: Դրա իրականացման համար օգտակար է կիրառել ԼՊ գործիքը, որը կարող է ապահովել նշված մտադրությունների էկոլոգիական հիմնավորվածությունը և համակարգվածությունը: Այդ միտումը բնորոշ է նաև գյուղական բնակավայրերի համար, որը դրսևորվում է ոչ միայն բնական և մարդածին արժեքավոր տարրերի պաշտպանության և վերականգնման մեջ, այլ նաև ԼՊ հիմքի վրա տարածքների ընդհանուր էկոլոգիական առողջացմամ գործընթացներում:

Ի՞նչ գիտեք լանդշաֆտային պլանավորման մասին Եվրոպայում:

ա) «Լանդշաֆտ» — մարդու կողմից ընկալվող տարածք, որի բնույթը բնական և մարդկային գործոնների ազդեցության կամ փոխազդեցության արդյունք է,

բ) «Լանդշաֆտային քաղաքականություն» — իրավասու իշխանությունների կողմից ընդհանուր սկզբունքների, ռազմավարությունների և հիմնակլան ուղղությունների մի ամբողջական արտահայտումն է, որը թույլ կտա իրականացնել միջոցառումներ` ուղղված լանդշաֆտի պահպանությանը, կառավարմանն ու պլանավորմանը,

գ) «Լանդշաֆտի որակի նպատակը» — նշանակում է` շրջակա միջավայրի վերաբերյալ հասարակության ձգտումների վրա հիմնված և իրավասու մարմինների կողմից հատուկ լանդշաֆտի առանձնահատկությունների վերաբերյալ ձևակերպումներ,

դ) «Լանդշաֆտի պահպանություն» — լանդշաֆտի էական կամ առանձնահատուկ հատկանիշների պահպանությանն ուղղված գործունեություն` պայմանավորված բնական և/կամ մարդկային գործունեության արդյունք հանդիսացող ժառանգության արժեքավորմամբ,

ե) «Լանդշաֆտի կառավարում» — կայուն զարգացման հեռանկարներն ապահովող և սոցիալական, տնտեսական և այլ միջավայրային գործընթացներով պայմանավորված` լանդշաֆտի վրա ազդող փոփոխությունների ներդաշնակեցմանն ու կարգավորմանն ուղղված հետևողական գործունեություն,

զ) «Լանդշաֆտի պլանավորում» — նշանակում է` ուժեղ կանխորոշող գործողություն` ուղղված լանդշաֆտի զարգացմանը, վերականգնմանը կամ կարգավորմանը:

Լանդշաֆտագիտության մեթոդական հիմքերը

Գիրք՝ Գ․ Ավետիսյան «Լանդշաֆտագիտություն»

Այլ․  Հ․Կ Գաբրելյան «Լանդշաֆտագիտություն»

Հիմնական և առաջարկվող գրականություն.

1. Սայադյան Հ,Յա.,Սայադյան Հ.Յա. Լանդշաֆտային պլանավորման մեթոդական
   ուղեցույց Հարավային կովկասի երկրների օրինակով- Երևան, 2009, 1-12 էջ:
2. Գրիգորյան Գ.Բ. Լեռնային լանդշաֆտների պահպանման հիմունքները- Երևան, 1982,-
   152 էջ:

Առաջադրանքներ․

Հանձնարարված գրականության մշակում և ուսումնական նյութի վերլուծություն․

1․Ներկայացնել լանդշաֆտագիտության մեթոդական հիմքերը։

Լանդշաֆտագիտությունը կիրառում է մի շարք մեթոդներ, որոնք կապված են մեթոդաբանության հետ, սա էլ փիլիսոփայական կատեգորիա է, իսկ մեթոդը կոնկրետ միջոց որով պիտի ճանաչենք իրականությունը։

1)Ստացիոնար և կիսաստացիոնար մեթոդներ։

Երևույթը կամ որևույթների համալիրը ամբողջովին ուսումնասիրելու համար մշտական գործող կայան են հիմնում և տարիներ շարունակ օրը մի քանի անգամ դիտարկումներ են կատարում և գրանցում տվյալները։Ստացիոնար են բոլոր օդերևութաբանական կայանները։Կիսաստացիոնար կայանում դիտարկումները ժամանակավոր են լինում։ 20-րդ դ․ վերջին անհրաժեշտ դարձավ աշխարհի տարբեր մասերում ունենալ ստացիոնար կայաններ։Այդ համակարգը կոչվեց մոնիթերինգ։

2)Դաշտային հանույթի մեթոդ։

Լանդշաֆտագիտության ամենահիմնական մեթոդն է։Կազմվում է արշավախումբ, մշակում են ծրագիր և գնում են դաշտ, դիտարկումներ կատարում և հավաքում են նմուշներ։

3)Փորձագիտական մեթոդ։

Բնության մեջ կան շատ երևույթներ, որոնք հազվադեպ են կրկնվում։Դրա համար անհրաժեշտ է ստեղծել արհեստականը, որպեսզի ուսումնասիրենք։Օրինկա արհեստական անձրևը ուսումնասիրելու համար պետք է լվացված նյութը հավաքել անոթի մեջ, չորացնել, կշռել և պարզել լվացման ինտենսիվությունը։

4)Լաբորատոր մեթոդ։

Լաբորատոր մեթոդով նմուշները լաբորատորիաներում ուսումնասիրում են, օրինակ ջրի նմուշը ենթարկում են քիմիական անալիզի և պարզում նրա մեջ լուծված տարրի բաղադրությունը։

5)Համեմատական մեթոդ։

Այս մեթոդը լայն կիրառություն ունի անծանոթ երևույթների ճանաչման պարագաներում։Դրանով կարելի է համեմատություններ կատարել տարբեր օբյեկտների միջև և գտնել տարբերությունն ու դրանց պատճառները։

6)Քարտեզագրման մեթոդ։

Լանդշաֆտային հանույթի խնդիրներից մեկը քարտեզահանումն է։Մինչև դաշտ դուրս գալը կազմում են քարտեզ, դաշտում նմուշներ անում, իսկ վերջնական մշակման ժամանակ ընդհանրացնում են և վերջնական տեսքի բերում։

7)Աէրոտիեզերական լուսանկարի վերծանման մեթոդը։
Այս մեթոդը զարգացավ 20-րդ դ. երկրորդ կեսին։Աէրոլուսանկարները սպեկտրոկոպի տակ ցույց են տալիս ռելիեֆի ծավալը։Կան օբյռկտներ որոնք մոտիկից չեն երևում, իսկ հեռվից շատ լավ պատկռրվում են։

8)Նկարագրական մեթոդ։
Այս մեթոդը հին է։Նկարագրությունը կարող է լինել զուտ գիտական մասնագիտական կամ էլ ընդհանուր այսինքն հասարակությանը մատչելի ձևով ներկայացնռլու համար։

9)Երկրաինֆորմացիոն մեթոդ։
Լանդշաֆտագետը պետք է ինֆերմացիա հավաքի և դրանից եզրակացությեւն կազմի։

10)Գծանկարչական մեթոդ։
Երբեմն անհրաժեշտ է գծագրել, բլոկդիագրամների, նկարների միջոցով պատկռրացումներ տալ։Լանդշաֆտագիտության մեջ շատ գործածական են գրաֆիկները։

11)Վերադրման մեթոդ(наложение):

Այս մեթոդի էությունը այն է, որ տարբեր ուղղություններով կատարված ուսումնասիրությունների արդյունքները համադրվում են։Սա շատ ընդունված է քարտեզագրման դռպքում։

12)Երկրաֆիզիկական մեթոդ։
Օր. եթե ուսումնասիրում ենք լեռնալանջերի տեղատարման պրոցեսները,պարզ նկատվում է, եր որքան լանջի թեքությունը մեծանում է, այնքան տեղատարումը զորեղանում է, դա կապված է երկրի ձգողության հետ, իսկ ձգողության ուժը ուսումնասիրում է երկրաֆիզիկական։

13)Երկրաֆիզիկական մեթոդ։
Օր. ինչու հասարակածում առաջանում են լատերիտներ, իսկ Շիրակի դաշտում ՝ սևահողեր։Այստեղ օգտագործվում է կենսաքիմիական մեթոդը։Ինչու կենսաբանական պրոցեսները այս կամ այն հատվածում ինտենսիվ են արտահայտված, կամ ՝ հակառակը։Դրանք կապված են այդ տարածքներում քիմիական տարբեր միացությունների հետ։

14)Հնէալանդշաֆտագիտական մեթոդ։
Այս մեթոդով պարզվում են, թե երկրաբանական տարբեր ժամանակաշրջաններում լանդշաֆտի զարգացումը ինչ առանձնահատկություններ է ունեցել։

15)Քանակական մեթոդ։
Այս մեթոդը թվականորեն արտահայտում է նյութերի և երևույթների մեծությունը, քանակը։Օր. երկարությունը, կշիռը, քանակը և այլն։Քանակական տվյալները մշակելով ստանում ենք չափողականություն չունեցող գործակիցներ։

16)Մաթեմաթիկական մեթոդ։
Այս մեթոդի էությունն այն է, որ բնական երևույթների հաշվարկումները կատարվում են մաթեմաթիկական, հաճախ բարդ օրենքների ու բանաձևերի օգնությամբ։20-րդ դարում աշխարհագրությունը և լանդշաֆտագիտությունը դարձել են կառուցողական և կիրառական գիտություններ, ուստի ավելի շատ պետք է կապվեն մաթեմաթիկայի հետ։Ուսումնասիրություններում օգտագործվում են դիֆերենցիալ և ինտեգրալ հավասարումներ։

17)Մոդելավորման մեթոդ։
Մոդելը ֆրանսիական բառ է, որ նշանակում է նմուշ,տիպար։Մոդելը առարկայի պարզեցված տարբերակն է։Մոդելավորումը այն պրոցեսն է, որը արհեստական ճանապարհով ստեղծում են երևույթները ուսումնասիրելու նպատակով։Մոդելավորումը կարող է լինել գրաֆիկական, նկարագրական, քարտեզագրական, սիմվոլիկ, դատողական, մաթեմատիկական և այլն։

18)Հաշվեկշռային մեթոդ։
Հաշվեկշիռ նշանակում է նյութական համակարգում մուտք և ելք կատարող տարրի փոխհարաբերությունները։Լանդշաֆտագիտությունը ուսումնասիրելով հաշվեկշիռը՝ կարող է կանխատեսումներ կատարել և միջոցառումներ մշակել նորմալ վիճակի բերելու։

19)Վիճագրական մեթոդ։
Սա նշանակում է երևույթների, հատկապես քանակական արտահայտությունների վերլուծություն, որը հենվում է հավանականության տեսության մեթոդների կիրառման վրա։Լանդշաֆտագիտության մեջ այն լայնորեն կիրառվում է։

2․Ի՞նչ է երկրահամակարգային սկզբունքը։

Աշխարհագրական թաղանթի բաղադրիչների միջև տեղի է ունենում նյութի էներգիայի անընդհատ փոխանակում։ Աշխարհագրական թաղանթի բաղադրիչները երկրի վրա գոյացնում են տարբեր զուգորդություններ, որոնք հայտնի են երկրահամակարգեր անունով։
Համակարգի որևէ բաղադրիչի փոփոխությունը հանգեցնում է մյուս բաղադրիչների, ուստի և ամբողջ համակարգի փոփոխությանը։ Դա ամեն մի համակարգի, հետևապես և երկրահամակարգի գլխավոր հատկանիշն է։
Կենսոլորտը և մարդոլորտը, լինելով աշխարհագրական թաղանթի ոլորտային բաղադրիչներ միաժամանակ հատուկ տեսակի երկրահամակարգեր են։ Հատուկ տեսակի, որովհետև դրանց կազմը, կառուցվածքը և ներքին պրոցեսները ի տարբերություն այլ երկրահամակարգերի, պայմանավորված են գլխավորապես կենդանի օրգանիզմների կենսագործությամբ և մարդկանց (հասարակության) արտադրական գործունեությամբ։

3․Վերլուծել ԼՊ տարածքային մակարդակները։

4․Բնութագրել Լանդշաֆտային շրջանակային պլանը։

5․Ի՞նչ է լանդշաֆտային ծրագիրը։

Առակների Թարգմանություն

Притча про карандаш

Прежде чем положить карандаш в коробку, карандашный мастер отложил его в сторону. — Есть пять вещей, которые ты должен знать, — сказал он карандашу, — прежде чем я отправлю тебя в мир. Всегда помни о них и никогда не забывай, и тогда ты станешь лучшим карандашом, которым только можешь быть. Первое: ты сможешь сделать много великих вещей, но лишь в том случае, если ты позволишь Кому-то держать тебя в Своей руке. Второе: ты будешь переживать болезненное обтачивание время от времени, но это будет необходимым, чтобы стать лучшим карандашом. Третье: ты будешь способен исправлять ошибки, которые ты совершаешь. Четвертое: твоя наиболее важная часть будет всегда находиться внутри тебя. И пятое: на какой бы поверхности тебя не использовали, ты всегда должен оставить свой след. Независимо от твоего состояния, ты должен продолжать писать. Карандаш понял и пообещал помнить об этом. Он был помещён в коробку с призванием в сердце.

Перевод | Թարգմանություն

Առակ մատիտի մասին

Մինչ մատիտը տուփի մեջ դնելը, վարպետը այն մի կողմ դրեց։ «Կա հինգ բան, որ դու պետք է իմանաս ,- ասաց նա մատիտին,- նախքան ես քեզ աշխարհ կուղարկեմ»: Միշտ հիշիր դրանց մասին և երբեք մի մոռացիր, և դու կդառնաս լավագույն մատիտը, որը երբևէ կարողե լինել: Առաջին, դու կարող ես շատ մեծ բաներ անել, բայց միայն այն դեպքում, եթե թույլ տաա ինչ-որ մեկին պահել ձեզ քեզ իր ձեռքում: Երկրորդ, դու ժամանակ առ ժամանակ ցավոտ հղկումներ ես զգալու, սակայն անհրաժեշտ կլինի լավագույն մատիտը դառնալու համար։ Երրորդ՝ դու կկարողանաս ուղղել քո թույլ տված սխալները։ Չորրորդ՝ քո ամենակարևոր մասը միշտ քո մեջ կլինի: Եվ հինգերորդ՝ անկախ նրանից, թե ինչ մակերեսի վրա են քեզ օգտագործվում, դու միշտ պետք է թողնես քո հետքը: Անկախ քո վիճակից, դու պետք է շարունակես գրել։ Մատիտը հասկացավ և խոստացավ հիշել դա։ Նրան դրեցին արկղի մեջ կոչումը սրտում:

Անգիտակից տուժած

Յուրաքանչյուր արտակարգ իրավիճակում տուժածին արդյունավետ օգնություն ցուցաբերելու համար անհրաժեշտ է պարզել, թե նա ինչ վնասվածքներ ունի եւ ինչ վիճակում է, այսինքն՝ անհրաժեշտ է կատարել տուժածի զննում: Այս համարում մենք կքննարկենք անգիտակից տուժածի զննումը եւ նրան օգնության ցուցաբերման քայլերը:
Տուժածին զննելիս առաջին հերթին պետք է ստուգել կենսական կարեւոր համակարգերի գործունեությունը: Այս զննումն անվանում ենք առաջնային, որի ժամանակ պարզվում են կյանքին անմիջական վտանգ սպառնացող իրավիճակները:

Մարդու մարմնի կենսագործունեության համար անհրաժեշտ է թթվածին: Թթվածնի անհրաժեշտ քանակի ապահովումն իրականացվում է նյարդային, շնչառական եւ սրտանոթային համակարգերի համատեղ գործունեության շնորհիվ: Եթե այս համակարգերի գործունեությունը լրջորեն խանգարվի, թթվածնի մատակարարումը կտրուկ կնվազի, իսկ դա կարճ ժամանակում կարող է հանգեցնել մահվան: Ելնելով սրանից՝ այս համակարգերն անվանում են կենսական կարեւոր:
Տուժածին զննելիս առաջին հերթին պետք է ստուգել կենսական կարեւոր համակարգերի գործունեությունը, այսինքն՝ գիտակցությունը, շնչուղիների անցանելիությունը եւ շնչառությունը, անոթազարկը եւ ուժեղ արյունահոսության առկայությունը:
Նախ անհրաժեշտ է հնարավորին չափ շուտ հայտնաբերել եւ դադարեցնել ուժեղ արյունահոսությունը: Ուժեղ արյունահոսության առկայությունը պարզելու համար ուշադիր զննեք տուժածին ոտքից գլուխ: Սովորաբար այն ակնհայտորեն երեւում է շիթով բխող արյան, գոյացած արյան լճակի տեսքով:
Այնուհետեւ ստուգեք տուժածի գիտակցությունը: Այդ նպատակով զգուշորեն բռնեք տուժածի ձեռքը, ցնցեք նրա ուսը: Խոսեք նրա հետ, տվեք պարզ հարցեր եւ հրահանգներ. «Դու ինձ լսո՞ւմ ես, եթե լսում ես, աչքերդ բացիր, ձեռքս սեղմիր, որեւէ նշան տուր»:
Եթե տուժածը ոչ մի կերպ չի արձագանքում, նշանակում է` նա գիտակցություն չունի:
Անգիտակից վիճակում տուժածի մկանները, այդ թվում նաեւ լեզուն, թուլանում են: Եթե տուժածը պառկած է մեջքի վրա, նրա լեզուն հետ է գնում դեպի ըմպան՝ փակելով շնչուղիները: Ժողովրդի մեջ ընդունված է այն կարծիքը, որ գիտակցությունը կորցրած տուժածի լեզուն կուլ է գնում: Եվ մարդիկ փորձում են տարբեր կերպ բացել տուժածի բերանը, լեզուն բռնել՝ վնասելով տուժածին: Մի՛ արեք նման բան: Կարելի ավելի հեշտ ու անվնաս օգնություն ցույց տալ:
Շնչուղիների բացում կատարելու համար ձեր մի ձեռքը դրեք տուժածի ճակատին, իսկ մյուս ձեռքով բռնելով կզակից՝ գլուխը զգուշությամբ հետ տարեք, կզակը բարձրացրեք: Այս գործողության շնորհիվ լեզուն ազատում է շնչուղիների մուտքը: Բութ մատը տեղադրեք ստորին շրթունքից ներքեւ եւ զգուշորեն բացեք տուժածի բերանը: Անհրաժեշտության դեպքում անձեռոցիկով կամ թաշկինակով մաքրեք տուժածի բերանում կուտակված լորձը, հեղուկները եւ այլն:
Անչափահասների դեպքում գլուխը պետք է ավելի քիչ հետ տանել, իսկ ծծկերների մոտ բարձրացնել միայն կզակը:
Շնչուղիները բացելուց հետո, առանց գլխի դիրքը փոխելու ստուգեք տուժածի շնչառությունը: Մոտեցրեք ձեր ականջը տուժածի բերանին, հայացքն ուղղեք նրա կրծքավանդակին եւ որովայնին: Փորձեք տեսնել, լսել եւ այտով զգալ շնչառությունը 5-10 վայրկյանի ընթացքում:
Տուժածի զննման մյուս քայլն անոթազարկի ստուգումն է: Անգիտակից տուժածի անոթազարկը նպատակահարմար է շոշափել քնային զարկերակի վրա: Անոթազարկը ստուգելու համար 2 կամ 3 մատները (բացի բութ մատից) պարանոցի ամենաբարձր կետից սահեցրեք կողք՝ պարանոցի կողմնային մասում գտնվող ակոսի մեջ:
Եթե մի կողմից անհնար է շոշափել անոթազարկը, փորձեք դա անել մյուս կողմից: Հիշե’ք, չի կարելի սեղմել 2 քնային զարկերակները միաժամանակ:
Ծծկեր երեխաների անոթազարկը ստուգում են գաղտունի վրա կամ բազկի միջին մասում, ներսի կողմից:

Եթե մարդ կորցրել է գիտակցությունը…

Գիտակցության կորուստը մարդու կյանքին սպառնացող վիճակ է: Դրա պատճառ կարող են լինել բազմաթիվ վնասվածքներ եւ հիվանդություններ, ինչպես օրինակ՝ սրտի աշխատանքի խանգարումները, գլխուղեղի վնասվածքները, հանկարծահաս հիվանդագին վիճակները:
Բացի այն, որ անգիտակից տուժածի բոլոր մկանները թուլանում են, եւ եթե նա մեջքի վրա է պառկած, լեզուն կարող է ետ գնալ ու փակել շնչուղիերը, նրա մոտ բացակայում են նաեւ կլլման ու հազի ռեֆլեքսները: Դրա հետեւանքով փսխման զանգվածները, արյունը կամ այլ հեղուկներ կարող են խցանել շնչուղիները, ինչը շնչառությունը դադարելու պատճառ կարող է լինել:
Գիտակցություն չունեցող, բայց շնչող տուժածին պետք է կողքի ապահովության դիրքի բերել: Պարզելով, որ մարդը չունի գիտակցություն, բայց շնչում է, առանց ժամանակ կորցնելու նրան շրջեք կողքի ապահովության դիրքի: Այն հնարավորություն է տալիս ապահովել շնչուղիների անցանելիությունը եւ բերանի խոռոչի պարունակության արտահոսքը: Այդ դիրքի բերելու համար տեղավորվեք տուժածի մարմնին մոտ, ձեր կողմի ձեռքը բացեք նրա մարմնի նկատմամբ մոտավորապես ուղիղ անկյան տակ եւ բռնելով նրա՝ ձեզնից հեռու կողմի ուսից ու կոնքից՝ տուժածին համաչափ շրջեք դեպի ձեզ՝ կողքի: Վերեւում հայտնված ոտքը ծալեք եւ դրեք մյուս ոտքին:
Տուժածի շնչուղիների անցանելիության ապահովման նպատակով՝ բռնեք նրա ճակատից եւ կզակից, հետո գլուխը զգուշությամբ հետ տարեք՝ միաժամանակ դեմքը շրջելով դեպի ներքեւ, եւ բացեք նրա բերանը: Շրջելուց հետո տուժածը պետք է հենված լինի ծալված ոտքի եւ ուսի վրա: Տարբերություն չկա, թե որ կողմի վրա դուք կշրջեք տուժածին: Սակայն, եթե տուժածը հղի կին է, ապա նրան պետք է շրջել ձախ կողմի վրա:
Տուժածի շնչուղիների անցանելիությունն ապահովելու համար գլուխը զգուշությամբ հետ տարեք՝ միաժամանակ դեմքը շրջելով դեպի ներքեւ: Բացեք նրա բերանը:
Կողքի ապահովության դիրքի բերելիս զգույշ եղեք, հատուկ ուշադրություն դարձրեք գլխին եւ պարանոցին: Հնարավորության դեպքում տուժածին շրջեք առնվազն 2 հոգով, որոնցից մեկը պետք է պահի գլուխը:
Կողքի ապահովության դիրքի բերելուց հետո՝ անհրաժեշտ է պահպանել տուժածի մարմնի նորմալ ջերմաստիճանը, որի համար կարելի է նրա վրա ծածկոց գցել։
Գիտակցության բացակայությունը լուրջ իրավիճակ է, եւ յուրաքանչյուր դեպքում պետք է ահազանգել շտապ օգնություն: Մինչեւ մասնագիտական օգնության ժամանումը վերահսկեք տուժածի վիճակը՝ պարբերաբար ստուգելով նրա անոթազարկը, շնչառությունը եւ գիտակցությունը:
Ինչպես արդեն ասվեց, անգիտակից տուժածի մոտ բացակայում են կլլման եւ հազի ռեֆլեքսները, այդ իսկ պատճառով չի կարելի անգիտակից տուժածին խմեցնել, կերակրել կամ նրա մոտ փսխում առաջացնել:
Անոթազարկը ստուգելով՝ դուք կարող եք գաղափար կազմել սրտի աշխատանքի մասին: Փորձեք հաշվել անոթազարկի հաճախականությունը: Նորմալ վիճակում անոթազարկի հաճախությունը րոպեում հետեւյալն է՝

Չափահաս՝ 60-85 զարկ
Անչափահաս՝ 80-110 զարկ
Ծծկեր՝ 120-140 զարկ

Շնչառությունը ստուգելու համար ձեռքը դրեք տուժածի որովայնին եւ հաշվեք շնչառական շարժումները: Նորմալ վիճակում անոթազարկի հաճախականությունը րոպեում հետեւյալն է՝

Չափահաս՝ 14-18 շնչառական շարժում
Անչափահաս՝ 20-25 շնչառական շարժում
Ծծկեր՝ 40-60 շնչառական շարժում

Շնչառության եւ սրտի աշխատանքի՝ նորմայից շեղումները խոսում են տուժածի վիճակի փոփոխության մասին: Եթե ժամանակի ընթացքում դրանք դանդաղում են կամ արագանում, դառնում անկանոն, ապա տուժածը կարճ ժամանակում կարող է ունենալ սրտի կամ շնչառության կանգ, եւ ընդհակառակը՝ վիճակը կարող է բարելավվել, անգամ գիտակցությունը վերականգնվել: Ուստի դրան պե՛տք է ուշադրություն դարձնել:
Վերահսկման տվյալները գրանցեք եւ առաջնային ու երկրորդային զննման տեղեկությունները հանձնեք ժամանող շտապ օգնության անձնակազմին:
Առաջնային զննում կատարելուց եւ անհրաժեշտության դեպքում համապատասխան անհապաղ օգնություն ցուցաբերելուց հետո պետք է կատարել երկրորդային զննում՝ հայտնաբերելու համար տուժածի կյանքին անմիջական չսպառնացող վնասվածքները եւ վիճակները: Երկրորդային զննման քայլերն ավելի մանրամասն կքննարկենք հաջորդ համարներում:
Այսպիսով, անգիտակից տուժածին օգնելու համար պետք է նրան շրջել կողքի դիրքի եւ անընդհատ վերահսկել նրա վիճակը, մինչեւ շտապ օգնության ժամանումը:

Висячие Сады Семирамиды

Висячие сады Семирамиды (или Сады Семирамиды) – это одно из семи чудес древнего света, легендарное инженерное чудо, которое, вероятно, никогда не существовало на самом деле. Они являются частью мифической истории и могут быть скорее легендарным, чем историческим объектом.

Согласно легенде, Висячие сады были построены в Вавилоне во времена царицы Семирамиды (или Семирамис), которая жила в 9 веке до н.э. или даже раньше, в зависимости от источника. Эти сады были представлены как оазис красоты и природы в самом сердце города Вавилон, чтобы утешить Семирамиду, которая скучала по горам своей родины.

Главной особенностью Висячих садов было то, что они были построены на нескольких террасированных платформах или ступенях, при этом каждая платформа была обильно украшена растениями, деревьями и цветами. Легенда гласит, что вода из реки Евфрата была поднята с помощью системы подпорных стен и акведуков, чтобы поддерживать рост растений в этих садах.

Однако существует множество споров среди историков и археологов относительно существования Висячих садов Семирамиды. Нет надежных археологических находок, которые бы подтвердили их существование, и они остаются скорее мифическим объектом, чем реальным инженерным чудом.

Легенда о Висячих садах Семирамиды, тем не менее, продолжает жить в литературе и искусстве и служит символом человеческой творческой способности и стремления к красоте и гармонии с природой.

Քաղաքագիտության և սոցիոլոգիայի հիմունքներ

Ուսումնական գրականություն

1. Կրավչենկո Ա. Ի. — Սոցիոլոգիա
2. Կյուրեղյան Է. Ա.   – Կիրառական սոցիոլոգիա
3. Մանուկյան Գ.Մ.- Սոցիալական կանխատեսման հիմունքներ
4. Шестак  О.И. — Социология
5. Ուսումնական ձեռնարկ, Մ. Շարոյան, Երևան 2013
6. Ալբերտ Նալչաջյան, հոգեբանության հիմունքներ, Երևան 1997, Ժամանակակից հոգեբանության մեթոդները, էջ 25- 40

Լանդշաֆտագիտություն առարկայի նպատակը, նրա խնդիրները

Գիրք՝ Գ․ Ավետիսյան «Լանդշաֆտագիտություն»

Այլ․  Հ․Կ Գաբրելյան «Լանդշաֆտագիտություն»

Ներկայացնել լանդշաֆտագիտություն առարկայի նպատակը։

Լանդշաֆտի գիտության նպատակն է ուսումնասիրել բնական և ձևափոխված լանդշաֆտները, վերլուծել դրանց կառուցվածքը, դինամիկան և շրջակա միջավայրի վրա ազդեցությունը: Լանդշաֆտի գիտությունը միավորում է տարբեր առարկաներ և ունի հետևյալ առաջադրանքները.

Լանդշաֆտի բաղադրիչների (ռելիեֆ, բուսականություն, կլիմա և այլն) և նրանց փոխհարաբերությունների ուսումնասիրությունը:

Ժամանակի ընթացքում լանդշաֆտների փոփոխությունների վերլուծություն, ներառյալ բնական և մարդկային ազդեցությունները:

Լանդշաֆտների վրա մարդու ազդեցության գնահատում և ռեսուրսների օգտագործման և պահպանման կայուն ռազմավարությունների մշակում:

Կենսաբազմազանության պահպանում և տեսակների պահպանման միջոցառումների մշակում.

Կայուն զարգացման պլանավորում՝ հաշվի առնելով մարդու կարիքների և բնության հավասարակշռությունը:

Բնութագրել լանդշաֆտագիտություն առարկայի խնդիրները։

Լանդշաֆտի գիտության խնդիրները ներառում են.

Բնական լանդշաֆտների ոչնչացում (արդյունաբերություն, ուրբանիզացիա):
Կենսաբազմազանության կորուստ մարդու գործունեության հետևանքով.
Լանդշաֆտների և ջրային ռեսուրսների աղտոտում (արտանետումներ, կեղտաջրեր, պարարտանյութեր):
Կլիմայի փոփոխությունը և դրա հետևանքները (ջերմաստիճան, եղանակային ծայրահեղություններ):
Կայուն ռեսուրսների կառավարում (այսօր և վաղը):
Շահերի բախում (անվտանգություն, տնտեսագիտություն, հասարակություն):
Լանդշաֆտի արդյունավետ կառավարման և պաշտպանության համար տվյալների բացակայություն:
Պահանջում է միջառարկայական համագործակցություն և համայնքի ներգրավվածություն:

Առանձնացնել «Լանդշաֆտ տերմին հասկացությունը։
«Լանդշաֆտը» շրջակա միջավայրի բնական և մարդկային տարրերի հավաքածուն է, որը կազմում է բնորոշ տարածք։

Նկարագրել լանդշաֆտային պլանավորման հիմնական խնդիրները, նշելով՝
թե ինչին է այն ծառայում:

Լանդշաֆտի պլանավորման հիմունքները ներառում են.

Տարածքի ներկա վիճակի գնահատում, ներառյալ բնական և մարդածին ասպեկտները:
Լանդշաֆտի փոփոխության նպատակների և խնդիրների սահմանում, ներառյալ բնապահպանական, ռեկրեացիոն և գյուղատնտեսական ասպեկտները:
Նպատակներին հասնելու լավագույն ռազմավարությունների և մեթոդների ընտրություն:
Կենսաբազմազանության պահպանման և լանդշաֆտի կայունության հաշվառում:
Հասարակության և շահագրգիռ կողմերի ակտիվ մասնակցություն.
Հատուկ պլանների մշակում և իրականացում:
Լանդշաֆտի պլանավորումը նպաստում է մարդու և բնության կայուն համակեցությանը, բավարարելով հասարակության կարիքները և նվազագույնի հասցնելով շրջակա միջավայրի վրա բացասական ազդեցությունը:

Վերլուծել Լանդշաֆտային պլանավորման առջև դրված արդի կարևոր խնդիրները:

Լանդշաֆտի պլանավորումը բախվում է կարևոր մարտահրավերների.

Ուրբանիզացում և բնական լանդշաֆտների կորուստ. քաղաքների աճը ոչնչացնում է բնությունը՝ սպառնալով կենսաբազմազանությանը:

Կլիմայի փոփոխություն. գլոբալ տաքացումը պահանջում է լանդշաֆտի հարմարեցում և պաշտպանություն աղետներից:

Ռեսուրսների կայուն օգտագործում. բնական ռեսուրսների կայուն կառավարման անհրաժեշտություն, ինչպիսիք են ջուրը և էներգիան:

Ուրբանիզացիա և կյանքի որակ. քաղաքներում կյանքի բարձր որակի ապահովում, ներառյալ բնության հասանելիությունը:

Ռիսկերի և աղետների կառավարում. բնական աղետների հետևանքների մեղմացում.

Համայնքի ներգրավվածություն. օրինականություն և հասարակական կարծիքի նկատառում:

Ենթակառուցվածքներ և զարգացում. Զարգացում բնապահպանական և սոցիալական նկատառումներով:

Կենսաբազմազանություն և բնության պահպանություն. Բնության և էկոհամակարգերի պահպանում.

Թվային փոխակերպում. Օգտագործեք ժամանակակից տեխնոլոգիաները ավելի ճշգրիտ պլանավորման համար:

Լանդշաֆտի պլանավորումը կոչված է ստեղծելու կայուն միջավայր, որը համապատասխանում է ժամանակակից մարտահրավերներին և կայուն զարգացման սկզբունքներին:

Համակարգչային գեղարվեստական նախագծում | Սեպտեմբեր ամսվա ուսումնական պլան

Մխիթար Սեբաստացի կրթահամալիրի համակարգչային գեղարվեստական նախագծում բաժնի ուսանողները՝ Էմիլյա Զատիկյանը և Ալեքս Պետրոսյանը կիրականացնեն գրաֆիկ դիզայնի դասընթացներ։

Մասնակիցներ ՝  քոլեջի առաջին կուրսի ուսանողներ, միջին դպրոցի սովորողներ

Նպատակը ՝

• Կիսվել մեր գիտելիքներով և փորձով սովորողների հետ․
• Զարգացնել ստեղծագործ միտքն ու առաջացնել հետաքրքրություն գրաֆիկ դիզայնի ոլորտի հանդեպ
• Կիսվել ուսանողների հետ տարբեր նախագծերի և առաջադրանքների գաղափարներով, որի վերջնարդյունքում յուրաքանչյուրը կներկայացնի իր աշխատանքը․

Ընթացքը ՝

• Ընդհանուր պատկերացում կազմել գրաֆիկ դիզայնի մասին, անցկացնել հետաքրքիր քննարկումներ տարբեր գաղափարների շուրջ․
• Ծանոթացում Adobe Photoshop ծրագրին ՝ նրա գործունեությանը, գործիքներին և հնարավորություններին\ 5 -6 դաս ժմնկ․
• Դասապրոցեսի ընթացքում ստացած գիտելիքը ամրապնդելու համար տարբեր առաջադրանքներ կատարել․
• Ամսվա վերջում նախագծի ներկայացում ՝ ուսանողները պատրաստում են ազատ թեմայով պոստեռներ․
• Գրել հաշվետվություն և կիսվել տպավորություններով, ներկայացնելով ամբողջ ամսվա կատարած աշխատանքը

Արդյունքը ՝

• Ամսվա վերջում ուսանողները կունենան հստակ պատկերացում գրաֆիկ դիզայնի մասին․
• Կկարողանան հանգիստ օգտվել Adobe Photoshop ծրագրից և կիրականացնեն տարբեր նախագծեր/ առաջադրանքներ
• Ուսանողները կունենան մեկ պատրաստ նախագիծ ՝ կներկայացնեն իրենց պատրաստած պոստեռները․ ( յուրաքանչյուրն ընտրում է իրեն հետաքրքրող թեմա )․
• Ամսվա վերջում կգրեն իրենց տպավորությունների, ստացած գիտելիքների մասին և կներկայացնեն հաշվետվություն․